Maayo nga Dark Matter ug Dark Energy usa ka makalibog kaayo nga Pangutana sa yuta sa karon ug gikan sa sinugdanan.. Ang Dark matter ug Dark energy nagpatin-aw nga adunay talagsaon nga butang nga atong nadiskobrehan mahitungod sa atong uniberso. Ang ordinaryo nga butang ug kusog nga atong nasinati sa adlaw-adlaw nga kinabuhi naglangkob sa dili kaayo 5% kung unsa ang naa sa Dark Matter nga gilangkuban 27% sa nahibal-an nga uniberso ug ang mangitngit nga enerhiya naglangkob sa lain 68%. gamay ra ang among nahibal-an bahin sa itom nga butang ug ngitngit nga kusog busa gigamit ang pulong nga tulbok sa paghulagway sa duha.
Mangitngit nga Butang
- Nature Dark matter is believed to be a kind of substance that neither emits nor reflects electromagnetic radiation, making it invisible and only detectable through its gravitational effects.
- Effects The motion of visible matter (stars, galaxies, gas clouds) is influenced by dark matter due to their gravity. It is suspected to be responsible for the phenomena dubbed gravitational lensing where light from far away galaxies gets bent due to massive intervening bodies.
- Distribution Dark matter is presumed to exist everywhere in the universe, forming halos around individual galaxies as well as clusters of galaxies.
- Composition Although the exact composition remains unknown, dark matter might consist of non-baryonic particles such as WIMPs (Weakly Interacting Massive Particles) or axions i.e. other than protons and neutrons.
Dark Energy
- Nature Dark energy is an enigmatic form of energy that fills all space and causes the expansion of the universe at an accelerating rate.
- Effect Different from dark matter which attracts matter gravitationally, dark energy acts as a repulsive force and leads to an accelerated expansion of the universe over time. This acceleration counteracts the gravitational pull between galaxies and results in an overall expansion of the universe.
- Distribution It appears that dark energy is evenly spaced throughout space and affects the large-scale structure of the cosmos.
- Origin What exactly is dark energy and where does it come from are not yet known. One hypothesis is that this could be vacuum energy or a cosmological constant associated with empty space itself.
Unsa ang Dark Matter ?
Akong ipresentar ang usa ka rundown sa kung unsa ang nahibal-an namon hangtod karon ngitngit nga butang. Ang mangitngit nga butang usa ka porma sa butang nga dili makig-uban sa kahayag ug busa kini dili makita kanamo tungod kay ang mga kalkulasyon nagpakita nga kung wala kini gravitational pull galaxies ug uban pang dagkong mga istruktura sa uniberso dili unta makahimo sa pagporma sa ngitngit nga butang gikinahanglan usab sa pagpatin-aw sa paglihok sa mga galaksiya. Gipatin-aw niini kung nganong ang mga bituon ug mga panganod sa gas sa gawas sa usa ka galaksiya nagtuyok sama ka paspas.
Einstein naghulagway sa usa ka space-time continuum ingon nga ang panapton sa cosmos space-time naglakip sa tulo
sukod sa luna pataas ug paubos,wala ug tuo ug likod. Ang ikaupat nga dimensyon sa panahon nga si Einstein naghunahuna sa space-time ingon nga malleable nga masa ug kusog nga maka-warp sa space-time ug kini ang hinungdan sa phenomena of gravity.. Ang mangitngit nga butang adunay masa ug busa nagpatunghag grabidad. Diin adunay dagkong mga pungpong niini ang mangitngit nga butang motuis sa kahayag nga gikan sa mga galaksiya sa luyo niini. Kini nga distorsyon nga epekto gitawag gravitational lens. Kami nangita alang sa ngitngit nga butang sulod sa mga dekada ug ang kinatibuk-ang consensus sa mga cosmologist.
Unsa ang Dark Energy ?
Mahimong gilangkuban kini sa usa ka exotic nga subatomic nga partikulo nga wala pa naton makit-an ang madulom nga enerhiya 1929 astronomo Edwin Hubble nadiskobrehan ang nagkalapad nga uniberso sa layo nga ang usa ka butang gikan sa yuta mas pula kini makita samtang ang mga wavelength sa kahayag niini padulong kanato. Kini gituy-od ang electromagnetic spectrum mao ang tibuok hanay sa kahayag nga anaa gikan sa radio waves ngadto sa gamma rays visible light mao ang electromagnetic radiation sulod sa bahin sa Electra spectrum nga makita sa mata sa tawo.. Ang mas taas nga mga wavelength katumbas sa pagbalhin padulong sa pula nga tumoy sa electromagnetic spectrum.
Hubble nakamatikod nga kon mas layo ang usa ka galaksiya mas mapula ang pagbalhin, kini nahimong ug human sa usa ka detalyado nga pagtuki sa lain-laing mga pula nga pagbalhin. Siya mihinapos nga ang mga galaksiya naglupad palayo sa usag usa ug ang uniberso nagkadako hangtod sa ulahing bahin sa dekada 90.. Gipirmahan niya ang iyang hunahuna nga kini nga pagpalapad sa uniberso mahimong mohinay o bisan magkontrata tungod sa mga epekto sa grabidad gikan sa butang.. Hinuon sa 1998 Ang ebidensiya sa obserbasyon nagpamatuod nga ang pagpalapad sa uniberso aktuwal nga nagkakusog, ang hinungdan niini nga pagpatulin gitawag nga ngitngit nga kusog ug wala usab kini, nahibal-an bahin niining mangitngit nga kusog. Apan kini mahimong isipon nga usa ka kabtangan sa kawanangan. Ang usa ka luna nagkalapad ug mas daghang luna ang nagpakita aron pun-on ang dugang nga luna.
Ang dark energy intrinsic to space is pushing galaxies further apart and that concludes my inquiry on dark matter and dark energy. Kini klaro nga usa ka taas nga lebel nga kinatibuk-ang pagtan-aw sa duha nga mga hilisgutan ug kini nga artikulo gituyo aron magamit ingon usa ka springboard alang sa dugang nga pagtuon sama sa kanunay nanghinaut ako nga nalipay ka sa kini nga artikulo.
pair of identical but connected concepts in cosmology that are highly important for the shaping and dynamics of the universe. This is followed by a short explanation on what differentiates them.
In conclusion, though both provide insights into cosmic dynamics, there exist differences between dark matter and dark energy in terms of their properties, impacts and roles in cosmology. Gravitational effects from Dark Matter help keep galaxies together and induce motion while on the other hand matters about expansion through gravitational pull requires Dark Energy.
